Sinagoge

Sinagoga Sukat Šalom, Beograd



Stara beogradska sefardska sinagoga Bet Izrael sagrađena 1908. i za koju je kralj Petar I položio kamen temeljac, stradala je tokom Drugog svetskog rata.

Današnja sinagoga Sukat Šalom, u ulici Maršala Birjuzova, sagrađena je 1925. U početku, u ovoj sinagogi su se poštovali aškenaski rituali kongregacije beogradskih Jevreja koji su govorili Jidiš. Međutim, od Drugog svetskog rata ona služi celokupnoj jevrejskoj zajednici (i sefardskoj i aškenaskoj) koja je prezivela holokaust i ostala u Beogradu.

Arhitektonski stil zgrade sinagoge je kasni neoklasicizam, koji se u ovom delu Evrope obično klasifikuje kao “akademski stil”, sa ograđenim dvorištem ispred zgrade. Sa čela zgrade nalaze se velike centralne stepenice koje dominiraju prednjom fasadom, zajedno sa četiri velika prozora samog hrama. Gornja fasada ima karakteristični zaobljeni prozor sa Davidovom zvezdom u centru.

U zgradi sinagoge nalazi se i Omladinski klub, kao i društvene prostorije koje koristi jevrejska zajednica.

INFO

Sinagoga, Subotica



Sinagoga u Subotici sagrađena je 1902. prema projektu budimpeštanskih arhitekata Marcela Komora i Deže Jakaba, saradnika arhitekte Edena Lehnera, tvorca mađarske varijante secesije. Smelih i modernih arhitektonskih rešenja, savršenog sklada konstrukcije i dekoracije, smatra se jednom od najlepših sinagoga u ovom delu Evrope.

Skladna monumentalna građevina sa kupolom nad centralnim delom obogaćena je konstruktivnim inovacijama – kupola počiva na gvozdenoj konstrukciji koju nosi osam gvozdenih stubova. Tri ulazna portala vode u narteks iznad koga je prostor za žene, a četiri stepeništa na galeriju.

U umerenoj dekorativnosti, iako je osetan uticaj Lehnera, narodne umetnosti i Istoka, na ravnim površinama zidova floralni ili zoomorfni ornament samo prati portale, prozore, atiku, a u enterijeru se potcrtavaju konstruktivni elementi. Korišćena je opeka i bojena žolnai keramika.

INFO

Sinagoga, Novi Sad



Kompleks Sinagoge u Novom Sadu, sa pratećim zgradama Škole i Jevrejske opštine, građen je od 1906. do 1909. godine, prema projektu budimpeštanskog arhitekte Lipota Baumhorna.

Središnji deo kompleksa predstavlja Sinagoga, sa osnovom trobrodne bazilike sa pripratom, dvema kulama kvadratne osnove na pročelju i tročlanim apsidalnim delom. Koncipirana je u tradicionalnom duhu, sa stilskim obeležjima secesije i vezuje se za najbolja ostvarenja bečkih i peštanskih arhitekata. Fasadna površina izvedena je u žutoj klinker opeci.

Kupola i brojne rozete i prozori ukrašeni su fino rađenim vitražima. Zgrade Škole, dovršena 1907. godine, i Jevrejske opštine, dovršena 1908. godine, nalaze se bočno od hrama, rađene su od istog materijala, sa stilski ujednačenom ornamentikom fasadnih površina, ali sa skromnijim ukrasom.

INFO