Johanes Vermer

Praznik slikarstva


Zlatno doba - De Gouden Eeuw - u Holandiji je supstancijalno spojeno sa imenom Jana Vermera iz Delfta - Jan Vermeer van Delfts (1632. -1675). U središtu izložbe u Rimu o zlatnom dobu holandskog slikarstva 17. veka - „Vermeer. Il secolo d’oro dell’arte olandese“ - koja je traje do 20. januara 2013, položen je samo jedan fragment, ukupno osam od 37 postojećih slika iz opusa genijalnog slikara Jana odnosno Johanesa Vermera iz Delfta.

Ostali, lavovski deo ove izložbe posvećen je slikama Vermerovih savremenika, protagonista ove slavne epohe holandskog slikarstva. Reč je o platnima holandskih slikara kao što su Gerard ter Borch, Gerrit Dou, Nicolaes Maes, Gabriël, Jacob Ochtervelt, Jan Steen, da spomenemo najznačajnije, ali i drugim brojnim holandskim slikarima. Maestralna igra svetlosti i senki na enterijerima slika Jana Vermera, genija holandskog i evropskog slikarstva, idu u najviše domete slikarskog umeća sedamnaestog stoleća u celokupnoj istoriji umetnosti. Paradoksalno je to da se svest o Vermerovom značaju za slikarstvo razvila tek u 19. veku. Marsel Prust mu se posebno divio odavši mu priznanje i literarni omaž u svojoj „Potrazi za izgubljenim vremenom“. Legendarna je Vermerova suptilna tehnika perspektive i metod prostornog zbijanja uz pomoć camera obscura efekta. Vermer nije samo majstor boja, svetlosti i prostora, već svojim poznavanjem evropskih ikonografskih i amblematskih programa doseže visoku kompleksnost u konstrukciji slika koje se odlikuju veoma istančanom psihologijom odnosa muškaraca i žena.


[You must be registered and logged in to see this image.]


Članovi privredno situiranih građana su se redovno portretisali u prirodnoj veličini i razmerama, da bi time na sebe skrenuli pažnju javnosti. Da bi se statičnost i monotonost razbila, slikari nastoje da na scenama sa licima unesu dinamiku i akciju i time predstavu učine življom i zanimljivijom. Prvi utisak pri stupanju u izložbeni paviljon Skuderije u palati Kvirinale, koja je ujedno i rezidencija predsednika Italije, veličanstven je. Posmatrač ima utisak da ga stotine očiju sa platana istovremeno posmatraju. Sa rafinesom su predstavljeni živi profili, sa bodrim inkarantom, uzdržano otmenim pozama i tamnim odelima sa belim krinolin-kragnama ili u trapezastoj formi, koje poput oreola, iluminiraju jarku svetlost, koja na svim slikama pada iz levog ugla. Stolovi su najčešće prekriveni tepisima orijentalnih mustri artističkog tkanja, kao atribut finansijske moći živopisanih aktera. Dok se na slikama sa nenadmašnom fotografskom minucioznošću jednog Metsu ili Frans van Mierisa sa motivima perli, ogledala ili filigranskih mustri na tepisima slavi tehnička perfekcija, dotle je na slikama Vermera vazda jedno fundamentalno pitanje: na koji način mi vidimo? Šta je to svetlost? Na jednom zagonetnom portretu devojke sa crvenom baretom muškobanjastog izraza i tupog pogleda otelovljuje se zagonetni fenomen koji je kod Vermera nazvan mysterium humanum, koji transcendira materijalitet slike.

U ovom kontekstu rado bismo spomenuli dve izvanredne monografije o delu Vermera - Hajo Düchting: „Jan Vermeer und seine Zeit“, Belser, 2011 i „Vermeer: Das Gesamtwerk. Jubiläumsausgabe“, Hrsg. von Arthur K. Wheelock takođe objavljenoj kod Belser Verlag, 2012.- koje zahvataju u esencijelne slojeve tema života i dela holandskog slikarskog genija. Ova izložba, iako fragmentarno, nudi fascinirajući panoptikum slikarstva evropske predmoderne sa jedne strane ali i primere maestralne slikarske tehnike zlatnog doba holandskog slikarstva sa druge, kao i originalno dokumentarno svedočanstvo o socijalnom napretku, privrednom usponu i kulturnom procvatu Holandije u 17. veku, u čijoj je estetskoj žiži genijalno slikarsko delo Jan Vermera iz Delfta.

AUTOR: ZORAN ANDRIĆ

danas.rs
19.12.2012.


[You must be registered and logged in to see this image.]

[You must be registered and logged in to see this image.]

Cas muzike, 1664.

"Young Woman with a Water Pitcher," by Johannes Vermeer, ca. 1662.

[You must be registered and logged in to see this image.]

"A Maid Asleep," by Johannes Vermeer.

[You must be registered and logged in to see this image.]