Teritorijalna veksilologija i heraldika Srbije

U sastavu Republike Srbije nalaze se dve autonomne pokrajine: Vojvodina i Kosovo i Metohija. U svrhu adminitracije i statistike, ostali deo Srbije je nazvan Centralna Srbija, koja u svom sastavu ima i Grad Beograd, glavni grad Srbije.


Autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo i Metohija imaju posebne nadležnosti, kao i pravo na sopstvene simbole, pa tako Vojvodina koristi grb i zastavu. Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija, koja je od 1999. godine pod upravom Ujedinjenih Nacija, zvanično koristi simbole UN. Nezvanično, Albansko stanovništvo koristi albansku narodnu zastavu, koja je identična zastavi susedne Albanije. Srpsko stanovništvo poštuje i koristi simbole Republike Srbije, kao i institucije Republike Srbije na Kosovu i Metohiji, koji ih koriste zvanično.


Prema Zakonu o teritorijalnoj organizaciji i lokalnoj samoupravi, upravni okruzi su regionalni centri državne vlasti. Ministarstva obavljaju državne poslove Republike Srbije preko centara okruga.

Ove teritorijalne jedinice su organi državne uprave, pa tako nemaju svoje simbole već koriste grb i zastavu Republike Srbije.



Gradovi su teritorijalne jedinice sa više od 100000 stanovnika, izuzetno i manje, ako su ostali bitni uslovi za takav status ispunjeni. Gradovi dalje mogu biti podeljeni u gradske opštine (primeri Beograda i Niša). Gradovi u Republici Srbiji su: Valjevo, Vranje, Zaječar, Zrenjanin, Jagodina, Kragujevac, Kraljevo, Kruševac, Leskovac, Loznica, Niš, Novi Pazar, Novi sad, Pančevo, Požarevac, Priština, Smederevo, Sombor, Sremska Mitrovica, Subotica, Užice, Čačak i Šabac.

Opštine i gradovi imaju pravo na sopstvene simbole koje samostalno uređuju statutima ili posebnim odlukama o njihovoj upotrebi. Čest je slučaj da se u statutima opština i gradova pominje postojanje simbola, ali da se uopšte ne koriste, niti postoji njihov opis. Sa druge strane neke opštine i gradovi su kroz odluku o simbolima samo delimično opisale njihov izgled, pa se izgled ne može striktno rekonstruisati.
Najsvetliji primeri su opštine i gradovi koji u svojim odlukama o simbolima sadrže i deteljan blazon (opis) grba i zastave.


Naseljena mesta predstavljaju delove teritorije opštine ili grada koji imaju izgrađene objekte za stanovanje i privređivanje i osnovnu infrastrukturu. Mogu biti organizovana u mesne zajednice.


izvor:zastave-grbovi.com

Autonomna pokrajina Vojvodina sastavljena je od fizičko-geografskih regija: Banata, Bačke i Srema. Ove regije nekada su imale svoje grbove, čiji se motivi danas pojavljuju na zvaničnom grbu Vojvodine.

Vojvodina je administrativno podeljena na:
7 upravnih okruga, 3 u Bačkoj, 3 u Banatu i 1 u Sremu.
Upravni okruzi su dalje podeljeni na opštine.
Status grada ima glavni grad pokrajine Novi Sad .



U članu 2. Odluke o zastavi Autonomne pokrajine Vojvodine koja je izdata u "Službenom listu APV" br 2/2004 od 2.3.2004. stoji:

Zastava Autonomne Pokrajine Vojvodine, teritorijalne autonomije u
Republici Srbiji, savremene Evropske regije i članice Evropskih regija
sastoji se od tri boje, crvene, plave i bele, položene vodoravno u
srazmeri 1:8:1. U sredini plavog polja nalaze se poređane u krug tri
zvezde žute boje. Odnos širine i dužine zastave je 1:2. Zastava je
dvostrana, identičnog izgleda sa obe strane.


Grb Vojvodine se sastoji od istorijskih grbovi tri vojvođanske regije: Srema, Banata i Bačke. Istorijski grb Srema je u donjem delu štita i sastoji se od plavog polja sa tri srebrne vijugave trake koje predstavljaju sremske reke Bosut, Savu i Dunav.
Ispod druge trake je zeleno polje na kome su jelen u ležećem stavu, prirodnih boja i zlatne ogrlice i čempres u prirodnim bojama. U gornjem levom polju je istorijski grb Bačke - Apostol Pavle na plavom polju, sa srebrnim mačem u desnoj ruci i knjigom u levoj ruci. Gornje levo polje je crvene boje sa propetim zlatnim lavom koji desnom šapom drži sablju. Ovo polje predstavlja Banat.



izvor:zastave-grbovi.com

Pod Centralnom Srbijom podrazumeva se teritorija Srbije koja ne pripada autonomnim pokrajinama. Ona nije upravna kategorija, pa kao takva ne može imati svoja znamenja. Podeljena je na 17 upravnih okruga i grad Beograd (prikazan svetlo plavo na mapi). Svaki okrug podeljen je u opštine, od koje su neke stekle status grada.

Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija je podeljena na 5 upravnih okruga, koji su podeljeni na opštine.


izvor:zastave-grbovi.com

Mali Iđoš koristi amblem novijeg datuma, čiji centralni deo preuzima motiv sa zastave Vojvodine. Ovaj amblem ne prati heraldička pravila.

izvor:zastave-grbovi.com

U opštini Žitište je u upotrebi neheraldički amblem plave i zlatne boje nepravilnog oblika sa slovom Ж u čelenci.


Skupština grada Zrenjanina je usvajanjem statuta 8. jula 2008. godine usvojila i zastavu i grb grada.

Zastava je bele boje sa grbom u sredini. Razmera je 2:3.

Grb je tradicionalni grb koji postoji od 1769. godine, a ponovo se koristi od 2008. godine. Motiv na štitu predstavlja Uspenje presvete Bogorodice, a štit je nadvišen zlatnom bedemskom krunom sa pet vidljivih merlona.


izvor:zastave-grbovi.com

Kikinda je dobila status slobodnog grada i grb 1893. godine. Blazon: Na crvenom desna oklopljena ruka graničara drži sablju na koju je nataknuta odrubljena glava Turčina, crveno srce u stopi.



izvor:zastave-grbovi.com

Elementi pseudoheraldičkog simbola koji upotrebljava Opština Odžaci su: klasje, laboratorijska posuda, ime opštine i godine 1557. i 1944. Oblik amblema je neuobičajen. Bivši amblem je sadržao i zvezdu petokraku(na slici je crno-bela varijanta).
Stari grb mesta Odžaci u Odžacima je zaboravljen. Na slici je njegova predstava iz mađarskog izvora iz 1880. godine. Crkva u selu posvećena je Sv. Arhanđelu Mihajlu, odakle i motiv.
U Statutu grada Sombora od 30. avgusta 2008. godine opisani su grb i zastava:

izvor:zastave-grbovi.com

Ovaj grb, usvojen je oko 2007. godine, zamenivši bivši rešenjem koje je bliže standardima nove srpske heraldike. Štit je podeljen na tri polja horizontalno, od kojih je donje plave boje sa tri vijugave srebrne linije. Srednje je zelene boje sa predstavom mosta u srebrnoj boji. Gornje polje je plave boje, na kojem se nalaze crkva sa dva tornja, građevina i još jedan toranj, sve belo. Iznad građevina je zlatno sunce sa 14 zrakova. Štit je oivičen tankom belom bordurom. U čelenci se nalaze tri diska (broša, kokarde?) sastavljena od koncentričnih krugova, od sredine ka ivicama: plavog, zelenog i belog. Venac oko štita sastavljen je od zlatnog klasa pšenice, sa desne strane,i klasa zlatne boje (nejasno koja je biljka u pitanju). Čuvari grba su dva bela propeta grifonolika bića. Stegovi Srbije, sa desno i verovatni opštinski steg sa leve strane. Proporcije stegova, za razliku od standardih, su 2:3. Postament je nepravilni oblik smeđe boje.

Zastava bi, prema ustaljenoj praksi mogla biti heraldički steg iz aktuelnog grba, ali do sada nema potvrde njene upotrebe.

Bivši amblem, koji se pominje kao zvanični poslednji put oko 2002. godine je tipičan predstavnik pseudoheraldičkih amblema socijalističkog perioda. Sadrži ideološke motive, stilizovane ljudske likove, koji predstavljaju narode koji žive u ovoj opštini, a smeđa boja bi trebalo da simbolizuje plodnu zemlju, zlatna verovatno žitna polja.


Grb je usvojen 2004. godine posle raspisanog konkursa za izradu grba. Rad je akademske slikarke iz Sremskih Karlovaca Marije Davidović. Grb se javlja samo u osnovnom nivou.

Grb je u obliku štita plave boje. Elementi grba su: Arhanđel Mihajlo prikazan u beloj boji odeven u crveni plašt, bela silueta crkve sa dva tornja i tri krsta i dve plave vijugave linije.

Usvojen je grb u tri nivoa. Zastava je heraldički steg sa velikog grba. Autor simbola je Srpsko heraldičko društvo "Beli orao".

Kvadratna zastava, podeljena je na četiri polja.
izvor:zastave-grbovi.com

Simboli opštine Inđija opisani su u statutu opštine od 21. jula 2008. godine:

Opština ima grb i zastavu. Grb Opštine za osnovu ima crveni štit. U centralnom delu štita ističe se bela crkva sa tornjem koja simbolizuje narodni stožer ali i narod, njegovu veru i duhovnost. Jelen na krovu crkve i u skoku ka tornju, simbolizuje težnju jelena da se napije na izvoru životvorne vode, na kojoj je Isus Hristos predstavljen krstom na tornju crkve. Crkvu sa obe strane pridržavaju dva anđela u plavoj odeždi koji je simbolično čuvaju, a plava boja odežde koju nose ukazuje da se radi o nebeskom znamenju. Na površini ispod crkve ispisan je broj “1746”, koji označava godinu masovnijeg doseljavanja Srba u Inđiju. Ispod štita nalazi se traka sa natpisom naziva grada.

Do 2008. godine koristila se zastava odnosa strana 2:3 sa poljem plave boje.




izvor:zastave-grbovi.com

Grb Voždovca usvojen je u tri nivoa, devedesetih godina prošlog veka. Grb je izradilo Srpsko heraldičo droštvo.Stavljan je van snage od strane prinudne uprave opštine, ali je danas zvaničan. Opština poseduje i knjigu grafičkih standarda u kojoj su
opisani načini korišćenja simbola.

Zastava je tipični heraldički steg, sa ponovljenim motivom sa osnovnog grba. Oblik je kvadratan.

Štit je podeljen vodoravno, a gornje polje vertikalno na dva polja. Gornje desno crveno polje podeljeno je srebrnim krstom na četiri manja, od kojih svako sadrži srebrno ocilo. U gornjem levom plavom polju smeštena je crna veprova glava okrenuta na levo, zlatnih kljova i crvenog jezika, probodena zlatnom strelom u čelo. U doljem, srebrnom polju je plava heraldička ruža.

Srednji grb je krunisan zlatnom bedemskom krunom sa četiri vidljiva merlona. U zvaničnoj upotrebi je stilizacija koja ima tanku crvenu borduru oko štita, a bedemska kruna je stilizovana crvenim "malterom". Ovakva stilizacija se u prihvaćenim predlozima Srpskog heraldićkog društva ne pominje, ali opština koristi ovu stilizaciju za osnovni i srednji grb. Takođe, po ugledu na Grad Beograd opština koristi grb sa "logotipom" tj. ćiriličnim natpisom: "Gradska opština Voždovac" ili u varijanti na engleskom: "City Municipality Voždovac".


Postament velikog grba je travnati brežuljak, sa lentom koja nosi naziv opštine, ćiriličnim pismom. Desni čuvar je crni vepar, zlatno naoružan proboden u čelo zlatnom strelom. Levi čuvar je beli konj naoružan zlatno. Stegovi koje čuvari pridržavaju su stegovi Beogradai Voždovca.



izvor:zastave-grbovi.com

Vračar ima zvanične simbole po standardima srpske heraldike: grb u tri nivoa i zastavu usvojene u aprilu 1993. godine. Autor grba i zastave je Dragomir Acović.

Heraldički steg Vračara je kvadratni i sadrži kao glavni motiv zlatni krst hrama Svetog Save na plavoj podlozi oivičenoj tankom zlatnom bordurom sa svih strana, osim sa strane koplja.

Osnovni grb Vračara ima iste motive kao i zastava. Štit je plave bojesa zlatnom bordurom. Srednji nivo grba je štit nadvišen zlatnom bedemskom krunom sa tri vidljiva merlona.



izvor:zastave-grbovi.com

Grb zvezdare je usvojen u tri nivoa. Izradilo ga je Srpsko heraldičko društvo "Beli orao".

Blazon grba glasi: Na polju plave boje uski zlatni krst, a preko njega srebrom opervaženo crno kružno polje na kome je sedam zlatnih zvezda sazvežđa Malog medveda, sa zvezdom Polaris, koja je u levom kantonu, i zvezdom Kohab, u stopi polja, nešto većom od ostalih zvezda.

Zastava je heraldički steg, plave je boje sa crvenim kantonom u gornjm uglu uz koplje. Crveni kanton sadrži srpski krst (beli krst sa četiri ocila) U plavom polju nalaze se sedam šestokrakih zlatnih zvezda raspoređenih kao sazvežđe Malog medveda.



izvor:zastave-grbovi.com

U poslednje vreme, u upotrebi se smenjuju različite stilizacije grba Zemuna. Štit im je po elementima zajednički i predstavlja tradicionalni grb Zemuna.

U oktobru 2009. godine, ponovo je vraćen grb sa čuvarima tzv. Krajišnicima, koji je bio aktuelan i u periodu 2004-2005.Ovo je jedan od primera nepoznavanja heraldike u praksi. Lokalne vlasti često identifikuju simbole sa određenom političkom partijom,
umesto sa teritorijom i stanovništvom teritorijalne jedinice, pa tako dolazi do česte promene simbola.


Tradicionalni štit (osnovni grb) Zemuna sadrži drvo u prirodnim bojama koje izrasta iz zelenog podnožja. Osnovna boja štita je plava. Jelen koji leži u prirodnoj boji je sa desne strane, a sa leve je propeti zlatni lav koji u desnoj šapi drži srebrnu sablju. Zajedno sa bedemskom krunom sa pet kula čini srednji grb, koji nije u upotrebi od
2005. godine, već se koristi samo veliki grb Zemuna. Veliki grb je izmenjen 2005. godine. Izmene se ogledaju u promeni čuvara grba (umesto zlatnih lavova, na novom grbu su vitezovi sa štitovima sa belim krstom i ocilima), umesto starog motoa na lenti Oduvek, Zemun, zauvek, na novom je ime opštine. Takođe, postament sasatavljen od zelenog i plavog polja odvojenog belom vijugavom linijom na novm je grbu izostavljen.



izvor:zastave-grbovi.com

Na Dvadesetoj sednici SO Novi Beograd, održanoj 11. jula 2003, odbornici su usvojili grb Gradske opštine Novi Beograd – veliki, srednji i mali grb, i zastavu čiji je autor Srpsko heraldičko društvo. Odbornici su usvojili i Odluku o upotrebi i zaštiti grba i zastave, kojom se precizira njihova upotreba.

Zastava je heraldički steg sa velikog grba Novog Beograda. Razlikuje se od osnovnog grba. Zastava je crvena, a na počasnom mestu, u kantonu je zastava Beograda belo oivičena. U crvenom polju su tri bela uspravna pravougaonika raspoređena 2+1.

Grb Novog Beograda predstavlja srebrni vitao koji deli štit na tri polja. Ispunjeni prostor vitla (donji deo štita) aludira na grb grada Beograda(srebrna tvrđava na crvenom bregu), na ostala dva polja nalaze se po tri srebrna bileta 2+1.
Kombinacijaboja (crveno, plavo i belo) podseća na zastavu Srbije i nekadašnje
Federacije, čije je sedište Vlade na teritoriji Novog Beograda.

U čelenci srednjeg grba Novog Beograda nalazi se zlatna bedemska kruna sa četiri vidljiva merlona, što označava teritoriju sa više od 100000 žitelja.Čuvari na nivou velikog grba Novog Beograda su lastavice, vesnici proleća, buđenja prirode i obnove života; one su takođe simbol nastanjivanja, svijanja gnezda, doma kome su uvek vraća.



izvor:zastave-grbovi.com

Odbornici Skupštine Gradske opštine Palilula usvojili su 7. juna 2006. na 12 sednici Skupštine Odluku o upotrebi simbola Gradske opštine Palilula. Odlukom je određen izgled i upotreba grba i zastave – grb se koristi u tri nivoa kao Osnovni, Srednji i Veliki grb.

Zastava je kvadratnog oblika i ponavlja motiv sa štita, odnosno osnovnog grba.

Osnovni grb Palilule podeljen je horizontalno na dva polja, a gornje polje je podeljeno vertikalno na dva polja, oivičena zlatnim. Gornje desno polje je crveno sa zlatnom lulom, levo polje je plavo sa stilizovanom kupolom crkve svetog Marka i dve vijugave zlatne linije. Donje polje je belo sa zlatnom stilizovanom predstavom šatora, zlatnim ključem i godinom - 1830.

Srednji grb je štit sa zlatnom bedemskom krunom sa tri vidljiva merlona.

Veliki grb sadrži i sledeće elemente/parefernalije: desni čuvar grba je Sveti prvomučinek i arhiđakon Stefan, koji pridržava heraldički steg grada Beograda. Levi čuvar grba je Sveti apostol i jevanđelista Marko, koji pridržava heraldički steg Gradske opštine Palilula.

U čelenci grba je zlatna bedemska kruna sa tri vidljiva merlona i zlatnim lavom koji u desnoj šapi drži zlatni mač.

Postament je zeleni brežuljak. Na lenti su pored naziva opštine, ispisana i imena: sv. Marko i sv. Stefan.



izvor:zastave-grbovi.com

Grb u tri nivoa i zastava su usvojeni u julu 1998. godine.

Zastava Rakovice je kvadratni heraldicki steg na kome je ponovljen motiv sa osnog grba (štita) opštine.

Osnovni grb je plave boje. U gornjem delu je crveno polje sa zlatnim ponovljenim krstom. Glavni motiv je crkva Svete Petke u beloj boji, ozidana crno. U donjem delu se nalazi predstava Rakovickog potoka u plavoj boji oivicena belim.

Srednji nivo grba je isti kao i osnovni, ali natkriven zlatnom bedemskom krunom sa cetiri vidljiva merlona.

Kod forme velikog grba, štit je naslonjen na ornamentalni postament na kome su cuvari grba koji pridržavaju stegove Beograda i Rakovice. Preko postamenta je postavljena lenta sa cirilicnim natpisom Rakovica.


izvor:zastave-grbovi.com

Skupština opštine Savski Venac U Odluci o organizaciji i radu organa gradske opštine Savski venac od 29. jula 2004. godine definisila je svoje simbole. Opština koristi grb u tri nivoa i zastavu. Članovi 4. i 5. opisuju simbole:Cvetni štit koji se pominje je verovatno štamparska greška, jer bi bilo logično da bi tu trebala da stoji reč crveni.


izvor:zastave-grbovi.com

Opština Stari Grad ima zvaničan grb po heraldičkim normativima nove srpske heraldike. Grb ima tri forme osnovni, srednji i veliki. Opština takođe ima zvaničnu zastavu.

Zastava Starog Grada ponavlja motiv sa štita, odnosno osnovnog grba.


izvor:zastave-grbovi.com

Grb Čukarice je usvojen u tri nivoa 1997. godine.

Zastava (heraldički steg) Čukarice sadrži ponovljeni motiv sa osnovnog grba.

Grb Čukarice je oivičen crvenim, nazubljenim rezom. Elementi su: tri zelena brda, plava vijugava linija, plavi štit sa žutim krstom i dva snopa pšenice povezana crvenim trakama.

Veliki grb se sastoji od zelenog brdovitog postamenta koji u podnožju ima reku predstavljenu plavo belim vijugavim linijama, a na njemu se nalaze dva čuvara: plavi osvrnuti orlovi sa zlatnim krstovima kao ogrlicama. Čuvari pridržavaju stegove Beograda i Čukarice. Iznad štita je zlatna bedemska kruna sa četiri vidljiva merlona




izvor:zastave-grbovi.com

Grb Barajeva predstavljen je u tri nivoa. On prati standarde srpske heraldike.

Heraldički steg (zastava) je plavo polje sa dvanaest zlatnih klasova pšenice zrakasto orijentisanih tako da čine krst.

Štit na grbu se razlikuje od stega. Podeljen je horizontalno na dva polja. Gornje je plavo i ima isti motiv kao steg, a donje je belo/srebrno sa glavom ranjenog vepra u sredini okruženog sa četiri crvena ocila.

Srebrna bedemska kruna sa tri vidljiva merlona je nad štitom srednjeg i velikog grba. Čuvari štita na velikom grbu su petlovi u prirodnim bojama.


izvor:zastave-grbovi.com

Ova gradska opština nema zvaničnu zastavu.

Za razliku od od većine ostalih beogradskih opština, Grocka zvanično koristi pseudoheraldički amblem, iako se u statutu on naziva grbom. Iz člana 9. Statuta opštine:

izvor:zastave-grbovi.com