KRALJEVO

Daleka istorija kraljevačkog kraja nije istražena iako logičke pretpostavke, s
obzirom na geografski položaj i pojedinačna arheološka otkrića (tumuli,"bakarne strelice" itd), ukazuju na postojanje naseobine i dve hiljade godina pre naše ere. Na osnovu rezultata dosadašnjih istraživanja najstariji tragovi materijalne kulture potiču sa neolitskih lokaliteta "Divlje polje" u Ratini i "Lađarište" u selu Vrnjci.
Verovatno je da je grčki uticaj stigao do ovih krajeva još u VI veku pre naše ere (grčki šlem, zlatni i ćilibarski nakit, keramičko posuđe) na čuvenim arheološkim nalazištima sa šireg područja Ibra i Morave (Atenica, Petrova crkva i Kruševica).
Smatra se da je Ibarska dolina, kao prirodna saobraćajnica, dovela i Rimljane u ovaj kraj. Stvaranjem rimskih provincija na Balkanu teritorija današnjeg grada i okoline postaje granična zona između gornje Mezije i Dalmacije. Rimljanima su
ovi krajevi bili značajni, pre svega zbog rudnog bogatstva a i zbog postojanja geotermalnih izvora. Iz antičkog perioda potiče i votivna ara posvećena Jupiteru, pronađena u gornjem Lašcu, kao i ciglarska peć otkrivena u Čibukovcu.
I Srednji vek je za kraljevačku lokalnu istoriju u velikoj meri još u tami, mada prošlost koja se vezuje za ovaj kraj prevazilazi značaj lokalne istorije. Prema nekim pretpostavkama, donji Ibar je "prvobitna srpska oblast", najstarije jezgro privrednog, društvenog i političkog života kod Srba. Prva srpska država, Raška,
nastaje u XI veku, a malobrojni podaci govore da je oblast Kraljeva u najaktivnijem delu srpske države. O tome svedoče i brojni manastiri: Studenica (1188) - prestonica i mauzolej rodonačelnika najznačajnije srpske dinastije, Stefana Nemanje; Žiča - od 1219. godine sedište srpske autokefalne arhiepiskopije i mesto krunisanja srpskih kraljeva; zatim Ljubostinja, Gradac, Pavlica, srednjovekovni grad Maglič i drugi. Ovaj kraj pao je pod tursku vlast sedamdesetak godina posle kosovskog boja - 1458-59. godine.Selo Rudo Polje, od koga je nastao Karanovac, a od ovoga kasnije Kraljevo, nastalo je u zadnjoj četvrti 14. veka, odnosno, najverovatnije, između 1375. i 1400. godine. O poreklu i značenju imena Rudo Polje nema puno podataka. Pored drugih značenja (npr. livada sa travom koju je sunce opalilo) može se protumačiti i kao toponim u
bliskoj vezi sa rudarstvom.Rudo Polje se nalazilo na istom onom mestu na kome se kasnije razvija Karanovac: u današnjem Sijaćem polju, preko puta ušća reke Ribnice u Ibar, na samoj levoj obali Ibra, pa nizvodno.








izvor:ideja.forum-express

Oblast donjeg toka reke Ibar, kao sastavni deo Srpske despotovine, pada pod tursku vlast 1459. godine.Srednjovekovno selo egzistiralo je kao važno naselje i pod turskom okupacijom. Pominje se 1528. kao vlaško selo u požeškoj nahiji sa 22 kuće u kojima je pored kućnih starešina bilo još 54 odrasle muške glave.U drugoj polovini 16. veka, 1560. godine, naselje je u jednom turskom defteru zabeleženo kao "selo Rudo Polje, drugo ime Karanovac". Krajem 16. veka, naziv Rudo Polje više nije bio u upotrebi i naselje se zvalo samo Karanovac.Postoji
više tumačenja porekla imena Karanovac. Prvo, ime Karanovac je dobiveno po Karanu, ocu vladara iz polovine 15. veka, kneza Šobata. Drugo, po crnom, kara novcu koji je pronađen u blizini naselja, treće, da postanak ovog imena seže duboko u srednjovekovnu srpsku istoriju tj. od reči 'karen' što je saska reč za rudu - tako da je to samo prevod reči 'Rudo polje'. Postoji i jedno novije tumačenje - da ime potiče od starogrčke reči 'karanos' - glavar, vladar.
Brži razvoj Karanovca pada u doba austrijske okupacije severne Srbije 1718-1739. godine. Požarevačkim mirom 1718. godine ustanovljena je granica na Zapadnoj Moravi između Austrije i Turske. Karanovac postaje važno pogranično naselje i stečište odbeglih Turaka iz Čačka, Kragujevca i drugih naselja koja su pripadala Austriji. U njemu je osnovan i čumuruk (carina). Karanovac je sa još
nekoliko seoskih naselja sačinjavao posebnu mukadu tj. područje podređeno sultanu, a koje je on po svom nahođenju mogao da daje pod zakup. Karanovac kao vojno-strategijska tačka u prvo vreme nije imao neki širi privredni značaj. Nešto kasnije Karanovac se razvio u najznačajnije mesto na području između Aladža Hisara (Kruševca), Užica i Novog Pazara. On je postao turska palanka sa kućama od drveta, ograđena visokim zidovima i nastanjen uglavnom muslimanskim življem - Turcima, Arbanasima, s nešto Cincara i vrlo malo Srba deseti deo sveukupnog stanovništva. Kraj Karanovca u kome su stanovali Srbi zvao se varoš (Stara varoš) i bio je na zapadu, a kraj u kome su živeli Turci ležao je na istoku. Ova dva kraja bila su rastavljena praznim prostorom.
Preko ove palanke odvijala se trgovina karavanskim saobraćajem. U Karanovcu
se nalazio karavan-seraj, koji je izgoreo u austro-turskom ratu 1737-1739. godine kada je i samo naselje porušeno i popaljeno. Sem toga,u Karanovcu je pored zemljoradnje bilo razvijeno i zanatstvo. Tako je ova palanka 40-tih godina 18. veka postala jedno od najvećih turskih naselja u ovom delu Srbije.U drugoj polovini 18. veka, Karanovac je varošica kasaba na ušću reke Ibar u Moravu, u kojoj je 1784. godine, prema podacima austrijskog oficira Paula Mitisera, bilo 100 kuća: 11 srpskih i 89 turskih. Pored ostalog, naselje je imalo dva hana, tri
kafane, dve pekare i jednu veliku džamiju.Krajem 18. i početkom 19. veka Karanovac je bio značajna karavanska stanica i utvrđeno mesto. Osnovna funkcija su mu bile saobraćajna i strategijska. Sem zanatstva i trgovine koji su bili podređeni tim funkcijama, stanovništvo se bavilo i poljoprivredom.

izvor:ideja.forum-express

Enlarge this imageReduce this image Click to see fullsize



Enlarge this imageReduce this image Click to see fullsize



Enlarge this imageReduce this image Click to see fullsize

       Grad Kraljevo nalazi se u središnjem delu centralne Srbije u Raškom okrugu, na 180 km južno od Beograda. Prostire se na 208m nadmorske visine u dolinama reka Ibar i Zapadna Morava.

  Šira lokacija Kraljeva je u vreme Rimskog Carstva bila deo tzv. "Dubrovačkog puta" ili trgovačka veza na liniji Dubrovnik - Carigrad. Ovo mesto se, kao Rudo Polje prvi put ominje 1476. godine u najstarijam turskom katastarskom popisu kao selo u nahiji Maglič u Brveničkom kadiluku. Od 1560. godine selo dobija naziv Karanovac, a pre proglasa Srbije za Kraljevinu, a kneza Milana Obrenovića za kralja, on je, na molbu Karanovčana, naredio da se u spomen proglasa kraljevine i njenog dolaska u ovu varošicu, Karanovac prozove Kraljevo.


       Kraljevo sa svojom okolinom je, zahvaljujuci svom geografskom položaju, oduvek bilo pogodno za stvaranje ljudskih naseobina. U srednjem veku je bila i temelj srpske kulture i duhovnosti. U osamnaestom veku, Karanovac postaje granična oblast izmedju Austrije i Turske, kada se razvija u jak trgovački centar. U 19.
veku Kraljevo dobija sadašnji izgled zahvaljujući urbanističkom rešenju Laze Zupana...
Daleka istorija kraljevačkog kraja nije istražena iako logičke pretpostavke, s obzirom na geografski položaj i pojedinačna arheološka otkrića (tumuli, "bakarne strelice" itd), ukazuju na postojanje naseobine i dve hiljade godina pre nase ere. Na osnovu rezultata dosadašnjih istraživanja najstariji tragovi materijalne kulture potiču sa neolitskih lokaliteta "Divlje polje" u Ratini i "Lađarište" u selu Vrnjci.

  Verovatno je da je grčki uticaj stigao do ovih krajeva jos u VI veku pre naše ere (grčki šlem, zlatni i ćilibarski nakit, keramičko posuđe) na čuvenim arheološkim nalazištima sa šireg područja Ibra i Morave (Atenica, Petrova crkva i Kruševica).

                               

       Kraljevo predstavlja značajan kulturni centar Srbije. Kroz organizovan rad institucija i pojedinih stvaralaca, pisaca, slikara, muzičara... odvija se bogat, raznovrstan i zanimljiv kulturni život.

Narodna biblioteka "Stefan Prvovenčani" ima razvijenu kulturno-obrazovnu
delatnost. Organizuje književne večeri, promocije, predavanja, izložbe i
programe za decu. Pored toga, bavi se i izdavačkom delatnošću. Od 1971.
godine objavljuje časopis za književnost, kulturu, i umetnost "Povelja". Narodni muzej u Kraljevu bavi se zaštitom kulturnih dobara, istraživačkim i naučnim radom. Vredni i reprezentativni predmeti smešteni su u okviru istorijske, etnološke, arheološke i umetničke zbirke. U saradnji sa Istorijskim arhivom izdaje zbornik radova pod nazivom "Naša prošlost". MuzejU muzejskoj galeriji, pored reprezentativnih izložbi održavaju se i koncerti klasične muzike.

                       

       Atar kraljevačke opštine pripada središnjem delu Republike Srbije i predstavlja značajan geografski, privredni, trgovački i interesni centar Raškog okruga, čiji je glavni grad Kraljevo. Veći deo teritorije pripada brdsko-planinskom području i
to dolinom Ibarske klisure dok se ravničarski deo proteže dolinom reke Morave i donjeg toka reka Ibar i Ribnice. To su ujedno i važni pravci saobraćajnica severa i juga, odnosno istoka i zapada na površini od 1.530 km2 koliko pokriva teritorija kraljevačke opštine.Uz skute gradu, na dvadeset petom kilometru uzvodno Ibrom vekovima odoleva srednjevekovni grad Maglič, na sedmom manastir Žiča, a na
šezdesetom kilometru manastir Studenica. Uz istorijska nasleđa teritorija opstine Kraljevo obiluje prirodnim bogatstvima mineralnih voda. Poznata izvoršsta u vekovnoj eksploataciji su u Mataruškoj i Bogutovačkoj Banji dok su potencijalni banjski izvori sa mogućnošću razvoja u balneološke cente u Sirči, Lopatnici, Vitanovcu i Odmenju.Veliki turistički potencijal u kraljevačkoj opštini leži na obroncima Goča, Stolova, Radočela, Troglava i Čemerna. Izgradnjom hotela Dobre
vode, planinarsko-smučarskog doma, sportskih terena za fudbal, odbojku,
rukomet, tenis, košarku itd. zatim uspinjače, ski lifta i ski staza Goč je u pravom smislu reči postao planinski centar dostojan hvale. Hiljadumetarska nadmorska visina na ovoj planini omogućava bavljenje i ostalim sportovima, pre svih lovom i ribolovom na Gvozdačkoj reci.


       Grad koji jedva živi, od nekadašnjeg privrednog giganta postao je centar šverca, rada na crno. Ipak, nije sve tako crno. Grad se razvija, sve je moderniji, niču nove i veoma moderne gradske zone i naselja. U taj kolorit uklapa se i sport u Kraljevu.
Godinama poslednja rupa na svirali, kada su u pitanju budžetska sredstva izdvojena za ovu delatnost, sport je u ovom gradu ne samo opstao, već postao najuspešnija privredna ili koja god hoćete grana. Nigde nije manje uloženo, a da se više rezultatima vratilo.


Košarka je godinama unazad zaštitni znak grada na Ibru. Ovih godina, Kraljevo jedino, uz Beograd, ima dva prvoligaša. Jedino će Kraljevčani biti privilegovani da svake subote u mesecu gledaju po jednu utakmicu Prve lige. Sloga je jedan od stubova ovog grada, njegovog postojanja. I šestu godinu za redom “beli” su opstali u najkvalitetnijem rangu takmičenja, iako su klub sa ubedljivo najmanjim budžetom u ligi.  Istovremeno, svake sezone Sloga ponudi neko novo ime za traženo košarkaško tržiste.

Odbojka takođe u ovom gradu ima tradiciju dugu pola veka, a odbojkaški klub Ribnica godinama unazad predstavlja najvažniji “saraf” u odbojkaškoj mašineriji ove zemlje. Ribnica je po četvrti put upala u prvu “A” ligu, a naredna sezona ce joj biti 23. u elitnom rangu takmičenja, računajuci tri prethodne Jugoslavije. Iz kluba su ponikla neka od najvećih imena ovog sporta, ne samo kod nas, a kada kažete braća Bićanin, braća Kovačević, Milan Žarković, Dejan Brđović, Željko Bulatović, to dovoljno govori. Samo u sadašnjem elitnom rangu takmičenja rade četvorica trenera iz ovog grada, a poslednja titula prvaka Srbije i Crne Gore otišla je u ruke odbojkašima C. zvezde koje su predvodili Bulatović, Brđović, Kovačević i Petković, rođeni Kraljevčani. U godini slavlja 50-to godišnjice postojanja, sadašnja generacija odbojkaša u plavom dresu ima zadatak da krene stazama slavih prethodnika.

Fudbal je godinama dominirao u ovom gradu i široj regiji, ali je dugogodišnje posrtanje uslovilo da svoje mesto prepusti košarci i odbojci. Kraljevačka Sloga je danas na najboljem putu da povrati interesovanje kraljevčana za taj sport. Posle preuzimanja upravljanja kluba od strane Zorana Milašinovića i Vlada Divca, kraljevčani sada mogu ponosno reći da imaju prvoligaša u svom gradu - Sloga je sredinom 2009.godine ušla u viši rang - Prvu ligu Srbije. Tribine Gradskog stadiona
su renovirane da ispunjavaju standarde druge po rangu lige u zemlji, a planovi novog rukovodstva tu se ne zaustavljaju. Novi cilj je postavljen - stabilizovanje Sloge u ovom rangu, jačanje igračkog kadra i pohod na Super ligu! Do tada mora se rešiti još mnogo stvari među kojima i najozbiljnija: Sloga igra utakmice i živi na stadionu koji nije njen,a za ostvarenje ambicija neophodno je rešenje tog problema. Za sada je sa aktuelnom gradskom vlašću komunikacija dobra, ali potrebno je mnogo više od toga. Razmatra se nekoliko opcija, od otkupa postojećeg, do modernizacije atletskog stadiona kraj Ibra.Uvek drugi kraljevački klub Metalac - Trgovački, uz dobru upravu, kvalitetan rad u klubu, a i malo sportske sreće, uspešno opstaje u Srpskoj ligi.

izvor:upoznajsrbiju.co.rs