Fantastični insekti

Indonezijski leptir zeleni lastin rep (Papilio blumei) na površini svojih krila ima nizove sićušnih udubina koje stvaraju neobičan optički efekt. Središte svake udubine reflektira žutozelenu svjetlost, a njeni rubovi reflektiraju plavu svjetlost. Osim toga, svjetlosni valovi koji padaju u središte udubine izravno se reflektiraju od površine, dok se oni što padaju na bočne strane dvaput odbiju od višeslojne površine, koja pojačava intenzitet svjetlosnih valova te ih djelomično polarizira. Boje koje nastaju u tom složenom procesu nazivaju se strukturne boje.

[You must be registered and logged in to see this image.]

DM/Independent

Kod malog baštenskog insekta, vrste skakavca čije je latinsko ime Issus coleoptratus, otkriven je sistem zupčanika koji funkcionišu poput onih u instrumentima i mašinama. Insekt ih koristi kako bi se obema zadnjim nogama odbacio tačno u istom trenutku. Ovo je prvi put da su naučnici u prirodi dokazali postojanje mehanizma zupčanika, za koje se do sad verovalo da predstavljaju isključiv pronalazak ljudskog uma.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Insekt o kom je reč ima niz zakrivljenih, izbočinama sličnih nizova “zupčanika”, koji se precizno uklapaju jedni u druge kada mlada jedinka koristi zadnje noge kako bi skočila s lista na list.

“O zupčanicima obično mislimo kao o nečemu što se može videti samo u mašinama koje su konstruisali ljudi, ali sada smo ustanovili da je to samo zato što nismo dovoljno gledali oko sebe”, kaže Gregori Saton se Univeziteta u Bristolu, koautor studije na ovu temu objavljene u stručnom časopisu “Sajens”.
Prema rečima ovog naučnika, svaki od zubaca u zupčaniku ima zaobljene uglove tamo gde se spaja sa osovinom koja ih povezuje, a identičnu osobinu imaju i zupčanici ljudske proizvodnje, i ona služi apsorbovanju udara prilikom kretanja, kako se zupci ne bi trošili i lomili.

Malom skakavcu ovi zupčanici služe da bi mogao da postigne potpunu istovremenost pokreta zadnjih nogu, sa razlikom od samo 30 milionitih delova sekunde. “Ovako precizna sinhronizacija ne bi mogla da se postigne preko nervnog sistema, jer nervni impulsi putuju suviše dugo da bi mogli da postignu tako preciznu koordinaciju”, kaže profesor Malkom Barouz sa Univerziteta Kembridž, koji je rukovodio studijom. “Zahvaljujući razvoju mehaničkih zupčanika, Issus može prosto da pošalje svojim mišićima nervni signal da proizvedu od prilike jednaku silu - a kada jedna noga počne da se pokreće za skok, zupčanici će se uklopiti, i postići će potpunu istovremen pokret. Na taj način, skelet rešava složeni problem koji mozak i nervni sistem ne mogu da reše”.

Zupčanici se, pritom, sreću samo kod mladih jedinki ove vrste, i tokom sazrevanja se gube. Svaki zupčanik kod mladih skakavca dug je oko 400 mikrometara i ima 10 do 12 zubaca sa obe strane.

U životinjskom carstvu su do sad uočeni ornamentalni ukrasi u obliku zupčanika, recimo na oklopu kornjača ili na leđima insekata, ali ovo je prvi otkriveni primer zaista funkcionalnih zupčanika - koji su se kod drugih vrsta možda izgubili tokom evolucije.

Kitovi ulješture su najglasnije životinje na svetu, a proizvode neverovatno glasan zvuk od 230 decibela. Ako ipak merimo glasnoću u odnosu na veličinu životinje, apsolutni šampion je mužijak Micronecta scholtzi, malenog vodenog insekta veličine 2 mm. Mužjaci M. Scholtzi insekta proizvode ovaj neverovatno glasan zvuk, pa čak i za njihovu veličinu, svojim penisom. Mužjak trlja penis od hrapavu površinu trbuha, te na taj način stvara zvuk jačine 99.2 dB.